Cây Sương Sâm, một loại dây leo quen thuộc trong đời sống người Việt, không chỉ mang lại bóng mát mà còn là nguyên liệu cho nhiều món ăn, thức uống giải nhiệt hấp dẫn. Với sức sống mãnh liệt và những giá trị độc đáo, việc tìm hiểu về loài cây này luôn thu hút sự quan tâm của những người yêu cây cảnh và ẩm thực tự nhiên. Hãy cùng khám phá những thông tin thú vị về Cây Sương Sâm trong bài viết này.

Đặc điểm nhận biết Cây Sương Sâm

Cây Sương Sâm có tên khoa học là Tiliacora triandra, thuộc họ Tiết dê (Menispermaceae). Trong dân gian, nó còn được biết đến với các tên gọi khác như sâm sâm, xanh tam hay dây xanh leo. Đây là loài cây thân leo sống lâu năm, phát triển nhiều nhánh và có khả năng bò lan rộng trên mặt đất hoặc leo bám vào các cây khác, bờ rào, tường nhà khi được trồng.

Thân cây có chiều dài trung bình từ 3 đến 5 mét, tuy nhiên, những cây già cỗi có thể vươn dài tới 10 mét. Hệ rễ của Cây Sương Sâm thuộc loại rễ cọc, ăn sâu vào lòng đất, giúp cây có sức sống bền bỉ và khả năng chịu hạn tốt. Lá sương sâm đặc trưng với phiến lá hình trái tim, bề mặt được phủ một lớp lông tơ mềm mại. Những loại cây như Hình ảnh Hoa Mai – Tổng quan về cây hoa Mai A-Z cũng có những đặc điểm sinh trưởng thú vị riêng.

Cây Sương Sâm dạng dây leo với lá xanh có thể thu hoạch quanh năm

Hoa sương sâm thường mọc thành từng chùm và có màu vàng nhạt. Sau khi hoa tàn, cây sẽ kết quả. Quả sương sâm có hình dạng xoắn đặc trưng, chiều dài khoảng 10 – 12mm. Đây là một loại cây mang lại nhiều giá trị, tương tự như cách mà nhiều người yêu thích tìm hiểu về Top 6 Hoa Mai hay nhất vì vẻ đẹp và ý nghĩa của nó.

Phân loại Cây Sương Sâm phổ biến tại Việt Nam

Tại Việt Nam, dựa vào đặc điểm hình thái của lá, Cây Sương Sâm chủ yếu được chia thành hai loại chính:

• Cây sương sâm lá lông: Đặc điểm nhận biết là lớp lông mịn bao phủ mặt dưới lá, làm cho lá có vẻ không xanh đậm bằng loại lá trơn. Hoa thường mọc từ nách lá trên thân leo và phân nhánh. Quả khi chín sẽ chuyển sang màu vàng óng.
• Cây sương sâm lá trơn: Loại này có nhánh cây mảnh hơn, bên ngoài phủ lớp gai nhọn và lông mịn. Mùa hoa thường bắt đầu từ tháng 3 và kéo dài đến cuối tháng 6, sau đó cây bắt đầu đậu quả. Quả khi chín có màu tím đậm, trông tựa như quả nho đen.

Mặc dù mọi bộ phận của Cây Sương Sâm đều có thể sử dụng, lá vẫn là bộ phận được khai thác nhiều nhất. Người trồng có thể thu hoạch lá quanh năm, thường bắt đầu sau khoảng 3 – 4 tháng kể từ khi trồng. Lá sau thu hoạch nếu không dùng ngay có thể rửa sạch, phơi khô để bảo quản. Lưu ý cần tránh ánh nắng trực tiếp và nơi ẩm ướt khi cất giữ lá khô.

Công dụng và giá trị của Cây Sương Sâm

Lá Cây Sương Sâm từ lâu đã trở thành nguyên liệu quen thuộc trong gian bếp của nhiều gia đình Việt Nam, nổi bật nhất là món thạch sương sâm giải nhiệt.

Làm thạch sương sâm

Thạch sương sâm là món tráng miệng được yêu thích, đặc biệt vào những ngày hè oi bức, nhờ vị thanh mát và hương thơm đặc trưng của lá cây. Cách làm thạch sương sâm cũng khá đơn giản:

• Lá sương sâm tươi (ưu tiên dùng lá tươi để thạch ngon và đông tốt hơn) rửa sạch, để ráo nước rồi thái nhỏ.
• Cho lá vào máy xay cùng với nước ấm (khoảng 70°C), một ít đường và muối. Xay nhuyễn hỗn hợp.
• Dùng vải lọc hoặc rây lọc kỹ để loại bỏ bã, sau đó hớt bỏ lớp bọt trắng nổi lên trên.
• Đổ phần nước cốt thu được vào khuôn hoặc tô, để trong ngăn mát tủ lạnh khoảng 2 – 3 tiếng cho thạch đông lại là có thể thưởng thức.

Thạch sương sâm màu xanh đẹp mắt, món giải nhiệt từ lá cây sương sâm

Thạch thường có màu xanh đẹp mắt, vị không quá ngọt, mang đậm hương vị tự nhiên. Ngoài ra, lá sương sâm còn được biết đến với nhiều công dụng khác trong y học cổ truyền và đời sống. Việc trồng các loại cây hữu ích như sương sâm cũng thú vị như chăm sóc Tổng hợp 5 hoa hồng pháp tốt nhất.

Các công dụng khác được ghi nhận

Theo kinh nghiệm dân gian và một số nghiên cứu, lá Cây Sương Sâm còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe:

• Hỗ trợ người bị tiểu đường: Nước lá sương sâm được cho là có khả năng hỗ trợ hạ đường huyết.
• Ổn định huyết áp: Các chiết xuất từ lá có thể giúp kiểm soát huyết áp.
• Ngừa ung thư: Hàm lượng flavonoid trong lá được nghiên cứu về khả năng chống oxy hóa và ngăn ngừa ung thư.
• Điều trị chứng tiểu bí, tiểu khó: Theo Đông Y, sương sâm tốt cho hệ bài tiết. Dùng nước lá sương sâm vò nát hoặc giã lấy nước uống hàng ngày có thể cải thiện tình trạng này. Cây thuốc nam như Tổng hợp 5 hoa lan kim tuyến tốt nhất hiện nay cũng có những giá trị y học riêng.

Nước ép từ lá Cây Sương Sâm hỗ trợ điều trị chứng bí tiểu theo Đông Y

• Hạ sốt: Nước lá hoặc thạch sương sâm được dùng để giúp hạ nhiệt, đặc biệt cho trẻ em và người già.
• Công dụng khác: Hỗ trợ điều trị gout, giảm táo bón, khó tiêu, tạo màu tự nhiên cho món ăn, và dùng trong điều trị thủy đậu theo kinh nghiệm dân gian.

Một số lưu ý khi trồng và sử dụng Cây Sương Sâm

Mặc dù Cây Sương Sâm mang lại nhiều lợi ích, việc sử dụng cần có chừng mực:

• Không nên tiêu thụ quá nhiều thạch sương sâm trong ngày vì có thể gây lạnh bụng, tiêu chảy. Lượng khuyến nghị là không quá 2 ly/ngày cho người lớn và ½ ly/ngày cho trẻ nhỏ.
• Theo Đông Y, lá sương sâm có tính hàn và hơi độc nhẹ, vì vậy không nên lạm dụng.
• Ưu tiên sử dụng lá tươi để làm thạch hoặc lấy nước uống nhằm thu được nhiều dưỡng chất nhất.
• Phụ nữ mang thai có thể dùng thạch sương sâm để giảm táo bón thai kỳ nhưng cần dùng với lượng vừa phải và tham khảo ý kiến bác sĩ nếu cần. Chăm sóc cây trong vườn nhà, dù là sương sâm hay Top 6 hoa hồng autumn hay nhất, bạn nên biết, đều cần sự quan tâm đúng mực.

Lưu ý không nên ăn quá nhiều thạch làm từ lá Cây Sương Sâm mỗi ngày

Cây Sương Sâm là một loài cây dây leo dễ trồng, dễ chăm sóc và mang lại nhiều giá trị thiết thực. Việc hiểu rõ đặc điểm, công dụng và cách sử dụng hợp lý sẽ giúp chúng ta khai thác tối đa lợi ích từ loại cây này.

Tóm lại, Cây Sương Sâm không chỉ là một loại cây cảnh dây leo dễ trồng mà còn là nguồn nguyên liệu quý giá cho món thạch giải nhiệt mùa hè và có nhiều ứng dụng trong y học cổ truyền. Với hai loại chính là lá lông và lá trơn, mỗi loại đều có những đặc điểm riêng biệt. Tuy nhiên, cần lưu ý sử dụng lá sương sâm một cách điều độ để tránh những tác dụng không mong muốn.

Hãy thử tìm hiểu và trồng Cây Sương Sâm trong khu vườn của bạn để tự tay làm món thạch thanh mát hoặc khám phá thêm những công dụng thú vị khác của loài cây này.